H αγορά των γραφείων και των οικιστικών ακινήτων στο εξωτερικό και στην Ελλάδα ήταν και το αντικείμενο της συζήτησης με συντονιστή τον Τάσο Κοτζανασταση, MRICS, CFA, Μanaging director, 8G Group. στην πρώτη ενότητα της σημερινής ημέρας του 24ου συνεδρίου της Prodexpo, το οποίο ολοκληρώνεται σήμερα 26 Οκτωβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
«Η επιστροφή στα γραφεία, μετά την πανδημία, δεν είναι στο επιθυμητό επίπεδο που θέλουν οι εταιρείες» σημείωσε ο Δημήτρης Βλαχόπουλος, Partner, Head of Portfolio & Location Strategy, EMEA·, Cushman & Wakefield, UK.
Όπως ανέφερε, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, ο χώρος των γραφείων αλλάζει, δεν χρησιμοποιείται πλέον τόσο για ατομικές δραστηριότητες, αλλά συνιστά χώρο για μάθηση, καινοτομία και σύνδεση με την κουλτούρα της εταιρείας. Σύμφωνα με τον ίδιο, εξάλλου, παρατηρείται αύξηση των κοινόχρηστων χώρων, στο +40-50% μετά την πανδημία, ενώ και η καθημερινή επισκεψιμότητα από πλευράς των εργαζομένων πλέον είναι ασταθής, ανάλογα με την ημέρα.
Ως εκ τούτου, πολλές εταιρείες έχουν μειώσει σε ποσοστό 70% τους χώρους των γραφείων τους, ενώ τα επόμενα χρόνια θα υπάρχει περαιτέρω μείωση που θα αγγίζει το 60%. Δεν είναι το τέλος των γραφείων, αλλά πλέον έχουν διαφορετικό ο στόχο: Το γραφείο να γίνει προορισμός που εμπνέει τον εργαζόμενο, με στοιχεία ESG, hospitality, σε προνομιακή τοποθεσία.
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, κατά τον κ. Βλαχόπουλο, οι υποδομές είναι λίγο πιο υποβαθμισμένες, οι προσδοκίες από τις εταιρείες είναι για περισσότερες ημέρες στο γραφείο, ωστόσο αυτό δεν μπορεί να γίνει λόγω της σχετικά χαμηλής ποιότητας των δημοσίων μεταφορών σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Στην Αθήνα υπάρχει έλλειψη ποιοτικών γραφείων, για υτό συνεχίζονται και οι επενδύσεις στους χώρους γραφείων.
Τέλος, το στέλεχος της Cushman & Wakefield αποκάλυψε ότι μέσα στον επόμενο μήνα θα είναι έτοιμος ο φάκελος για το Business District του Ελληνικού, που έχει ως στόχο να μετατρέψει την Αθήνα σε παγκόσμιο, επιχειρηματικό κέντρο.
Στο πλαίσιο του ίδιου θέματος, από την πλευρά του, ο Κωνσταντίνος Κόκκοτας, Investment Manager της Greystar εξήγησε ότι το προτιμώμενο μοντέλο πλέον σε σχέση με τα οικιστικά ακίνητα, είναι η παροχή χρηστικότητας και η πληθώρα κοινόχρηστων χώρων, αλλά και χώρων γραφείου εντός του σπιτιού.
Κατά όσα, δε, υπογράμμισε, στις δυτικές χώρες υπάρχει πρόβλημα με τους χώρους γραφείων, καθώς το αγαπημένο ‘’παιδί’’ των επενδυτών τώρα είναι οι κατοικίες, συμπεριλαμβανομένων και των φοιτητικών, και τα logistics.
Ειδικά, κατά τον κ. Κόκκοτα, το ‘’build to rent’’ είναι σε άνοδο, ενώ σε ό,τι αφορά τις πωλήσεις ακινήτων στο εξωτερικό καταγράφεται πτώση, για παράδειγμα στην Αγγλία έχουν μειωθεί στο 40% σε σχεση με την προηγούμενη δεκαετία. Ωστόσο, οι αποδόσεις έχουν ανέβει και η πρόκληση που υπάρχει είναι πλέον ο σχεδιασμός των προϊόντων να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των ανθρώπων, οι οποίες αλλάζουν συνεχώς. «Υπάρχει ζήτηση, αλλά πρέπει να αφουγκράζεσαι και τις ανάγκες αυτής της ζήτησης» τόνισε χαρακτηριστικά.
Στην τοποθέτησή του το στέλεχος της Greystar ανέφερε, επίσης, ότι ένα πιθανό σενάριο στο άμεσο μέλλον είναι τα γραφεία που σταδιακά εγκαταλείπονται να μετατρέπονται σε κατοικίες, όμως αυτό δεν είναι πάντα εφικτό και δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα, ενώ ενδεχομένως να προκύψουν και τεχνικά προβλήματα όπως στις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις και τη στατικότητα.
Κατέληξε, δε, λέγοντας ότι «το 2024 θα είναι ένας χρόνος που θα αλλάξουν χέρια πολλά ακίνητα».
