Απαλλάσσονται από το φόρο κληρονομιάς και περιέρχονται αυτομάτως στους επιζώντες συνδικαιούχους, σε περίπτωση θανάτου ενός συνδικαιούχου, οι χρηματικές καταθέσεις και τα αμοιβαία κεφάλαια που τηρούνται σε κοινούς λογαριασμούς και χαρτοφυλάκια της ημεδαπής (ν.5638/1932). Όπως αναφέρει η Grant Thornton στη στήλη της «Φοροδοξίες», για την εφαρμογή των ανωτέρω, ο νόμος προέβλεπε να έχει τεθεί επί των καταθέσεων ο συγκεκριμένος όρος για την άμεση περιέλευση στους συνδικαιούχους. Ωστόσο, στα 87 χρόνια εφαρμογής του ως άνω νόμου διαμορφώθηκε πάγια πρακτική των ελληνικών τραπεζών να αναγνωρίζουν ότι όλοι οι κοινοί λογαριασμοί υπάγονται στο παραπάνω καθεστώς, χωρίς την ανάγκη θέσης οποιουδήποτε όρου.
Οι κοινοί λογαριασμοί που τηρούνται στην αλλοδαπή υπάγονται κανονικά σε φόρο κληρονομιάς, σύμφωνα με τη φορολογική διοίκηση. Ειδικότερα, σύμφωνα με τις φορολογικές αρχές, η απαλλαγή των κοινών λογαριασμών από το φόρο κληρονομιάς καταλαμβάνει αποκλειστικά τους λογαριασμούς που τηρούνται στην ημεδαπή και όχι εκείνους της αλλοδαπής.
H απαλλαγή κατά τη γνώμη μας καταλαμβάνει και τους κοινούς λογαριασμούς που τηρούνται στην αλλοδαπή. Το ευρύ πεδίο εφαρμογής προκύπτει και από την ίδια τη διατύπωση του νόμου, όπου επαναλαμβάνεται ο όρος «κοινός λογαριασμός» στην αγγλική και τη γαλλική γλώσσα (joint account, compte joint). Άλλωστε, οποιαδήποτε αντίθετη προσέγγιση θα παραβίαζε το Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ειδικότερα τη θεμελιώδη αρχή της ελεύθερης κίνησης κεφαλαίων, αφού θα απέτρεπε τους Έλληνες υπηκόους από το να επενδύουν στην αλλοδαπή, επιβάλλοντας φόρο κληρονομιάς σε τέτοιες επενδύσεις, τη στιγμή που οι αντίστοιχες ημεδαπές επενδύσεις απαλλάσσονται πλήρως του φόρου.
Σε φόρο δωρεάς υπόκειται η ανάληψη χρηματικού ποσού από συνδικαιούχο κοινού λογαριασμού, ο οποίος δεν έχει καταθέσει χρήματα στον κοινό λογαριασμό και ενόσω ο συνδικαιούχος ο οποίος είχε πραγματοποιήσει την κατάθεση, βρίσκεται εν ζωή. Σε αυτή την περίπτωση, η ανάληψη χρηματικού ποσού το οποίο άλλος συνδικαιούχος κατέθεσε θεωρείται, κατ’ αρχήν, ως άτυπη δωρεά, στην οποία επιβάλλεται ο οικείος φόρος, από 10% έως 40% ανάλογα με το βαθμό συγγένειας.
Ακίνητη περιουσία που βρίσκεται στην Ελλάδα και ανήκει είτε σε Έλληνες υπηκόους είτε σε αλλοδαπούς, υπόκειται σε φόρο κληρονομιών στην Ελλάδα. Αντίθετα, δεν επιβάλλεται φόρος κληρονομιών σε ακίνητη περιουσία Έλληνα υπηκόου η οποία βρίσκεται στην αλλοδαπή. Σε αυτή την περίπτωση, φόρο κληρονομιών επιβάλλει, κατά κανόνα, το κράτος εντός της επικράτειας του οποίου βρίσκεται το ακίνητο. Ωστόσο, σε ορισμένα κράτη δεν προβλέπεται φόρος κληρονομιάς ή άλλος παρόμοιος φόρος, μεταξύ των οποίων είναι η Κύπρος, η Πορτογαλία, η Εσθονία, η Σλοβακία, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία και το Χονγκ-Κονγκ.
Κινητή περιουσία η οποία βρίσκεται στην Ελλάδα υπόκειται σε φόρο κληρονομιάς στην Ελλάδα, είτε ανήκε σε Έλληνα υπήκοο είτε σε αλλοδαπό. Ενδεικτικά, θεωρείται ότι βρίσκονται στην Ελλάδα οι μετοχές, οι ιδρυτικοί τίτλοι και τα εταιρικά μερίδια των κάθε μορφής εταιρειών που εδρεύουν στην Ελλάδα καθώς επίσης και η επωνυμία, ο τίτλος και η φήμη επιχείρησης ή επαγγέλματος που ασκούνται στην Ελλάδα.
Κινητή περιουσία που βρίσκεται στην αλλοδαπή υπόκειται σε φόρο κληρονομιάς στην Ελλάδα, εφόσον ο κληρονομούμενος είναι Έλληνας υπήκοος, ανεξαρτήτως κατοικίας, ή αλλοδαπός με κατοικία στην Ελλάδα. Ωστόσο, δεν επιβάλλεται ο φόρος στην, ευρισκόμενη στην αλλοδαπή, κινητή περιουσία Έλληνα υπηκόου σε περίπτωση που αυτός είναι εγκατεστημένος στην αλλοδαπή για δέκα (10) τουλάχιστον συναπτά έτη. Υπογραμμίζεται ότι η συγκεκριμένη εξαίρεση αφορά αποκλειστικά το φόρο κληρονομιάς και δεν καταλαμβάνει το φόρο δωρεάς, ο οποίος επιβάλλεται κανονικά στις περιπτώσεις αυτές.
Η κτήση πλοίων κ συμμετοχών σε ημεδαπές ή αλλοδαπές πλοιοκτήτριες εταιρείας με πλοία ολικής χωρητικότητας άνω των 1.500 κόρων, απαλλάσσονται από φόρο κληρονομιάς στην Ελλάδα. Μάλιστα, η φορολογική διοίκηση έχει διευκρινίσει ότι η παραπάνω απαλλαγή καταλαμβάνει τόσο τα πλοία υπό ελληνική σημαία όσο και εκείνα υπό ξένη σημαία (ΠΟΛ 1029/2007). Πρέπει να τονιστεί ότι η παραπάνω απαλλαγή φαίνεται να μην αφορά τη φορολογία δωρεών και συνεπώς, η κτήση των παραπάνω περιουσιακών στοιχείων λόγω δωρεάς υπόκειται κανονικά στο σχετικό φόρο.
Χρηματικά ποσά από ασφαλιστήρια συμβόλαια στα οποία δεν ορίζεται συγκεκριμένος δικαιούχος και τα οποία επομένως περιέρχονται στους κληρονόμους του ασφαλισμένου που απεβίωσε, κατά τη μερίδα καθενός, υπόκεινται σε φόρο κληρονομιάς. Αντίθετα, στις περιπτώσεις κατά τις οποίες στο ασφαλιστήριο συμβόλαιο ορίζεται συγκεκριμένος δικαιούχος στον οποίο περιέρχεται το ασφάλισμα λόγω θανάτου του ασφαλισθέντος, στο εν λόγω χρηματικό ποσό επιβάλλεται φόρος δωρεάς.
Η κληρονομική διαδοχή στις οικογενειακές επιχειρήσεις υπόκειται στην γενική κλίμακα φορολογίας κληρονομιών, δηλαδή από 10% έως 40% ανάλογα με τον βαθμό συγγένειας. Σημειωτέον ότι μεταξύ γονέων και τέκνων προβλέπεται αφορολόγητο 150.000 ευρώ με μία μικρή επιβάρυνση έως τα 600.000 ευρώ.
