Στην τελετή εγκαινίων του νέου μουσείου του Ιδρύματος Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή παρευρέθηκε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
Ο κ. Μητσοτάκης, ο οποίος συνοδευόταν από τη σύζυγό του κ. Μαρέβα Μητσοτάκη, χαρακτήρισε το νέο μουσείο ως ένα ολοκληρωμένο πολιτιστικό «πνεύμονα», σημείο συνάντησης της καλλιτεχνικής δημιουργίας με την καθημερινή ποιοτική ψυχαγωγία.
Υπογράμμισε δε ότι η φιλοσοφία του νέου μουσείου αποτυπώνει ακριβώς την αντίληψη της κυβέρνησης για τον Πολιτισμό, που όπως σημείωσε πρέπει να διαχέεται σε όλους τους πολίτες, να γίνεται μέρος της ζωής τους, να διευρύνει αθόρυβα τη σκέψη τους, το γούστο τους και τους ορίζοντές τους.
Ο Πρωθυπουργός ξεναγήθηκε στους χώρους του νέου μουσείου τους οποίους και χαρακτήρισε πηγή ζωής και νέας αισθητικής ενώ δεσμεύτηκε πως θα επιστρέψει για μια πιο λεπτομερή περιήγηση στα εμβληματικά έργα σπουδαίων καλλιτεχνών.
Κατά τον χαιρετισμό του ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανέφερε:
«Αξιότιμε κ. Πρόεδρε της Δημοκρατίας, κυρίες και κύριοι,
Αληθινοί Έλληνες κοσμοπολίτες, ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή διακρίθηκαν στην οικουμένη. Όμως δεν ξέχασαν ποτέ την πατρίδα και την «καρδιά» της, τον Πολιτισμό.
Στο γενέθλιο τόπο του, στην Άνδρο, ο Βασίλης ίδρυσε μαζί με την Ελίζα το πρώτο Μουσείο σύγχρονης τέχνης στην Ελλάδα. Αργότερα χρηματοδότησαν εκεί, όπως θύμισε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, την ανέγερση του Αρχαιολογικού Μουσείου. Καθώς οι ίδιοι δεν είναι πλέον μαζί μας, φρόντισαν η προσφορά τους να έχει συνέχεια μέσα από το Ίδρυμα που φέρει το όνομά τους.
Σε αυτό και στους ανθρώπους του οφείλουμε το κόσμημα που εγκαινιάζουμε σήμερα. Για αυτό τους αξίζει, σας αξίζει κάθε έπαινος.
Πρόκειται για τη δικαίωση μίας επίμονης προσπάθειας που κράτησε 27 ολόκληρα χρόνια. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ήταν ο πρώτος που ανακοίνωσε τη δημιουργία του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης το 1992, καθώς η δική του κυβέρνηση ανταποκρίθηκε στο αίτημα του Βασίλη και της Ελίζας να βρεθεί ένας μόνιμος χώρος φιλοξενίας αυτής της σπάνιας συλλογής.
Ο αρχικός σχεδιασμός στο οικόπεδο της Ρηγίλλης ματαιώθηκε όταν εντοπίστηκαν εκεί τμήματα του Λυκείου του Αριστοτέλη. Ακολούθησαν δυστυχώς νέες αναβολές στο πάρκο Ριζάρη και στο Μετς. Έτσι ούτε ο Βασίλης, ούτε η Ελίζα, ούτε ο πατέρας μου πρόλαβαν να δουν το όραμά τους να πραγματοποιείται. Είναι ένας πρόσθετος λόγος να είμαστε σήμερα διπλά συγκινημένοι αλλά ταυτόχρονα περήφανοι.
Διότι ο ρόλος των πρωτοπόρων πολιτών στη διάχυση του πολιτισμού υπήρξε ανέκαθεν καθοριστικός. Άλλοτε με δωρεές και χορηγίες για υποδομές, άλλοτε με γενναιόδωρες παραχωρήσεις προσωπικών συλλογών. Δύο βήματα από εδώ άλλωστε είναι το Στάδιο, το Ζάππειο, η Εθνική Πινακοθήκη. Εμβληματικά τοπόσημα που ανεγέρθηκαν, ανακαινίστηκαν ή εμπλουτίστηκαν με δαπάνες ευεργετών.
Στη γόνιμη αυτή παράδοση εγγράφεται αυτό το νέο σπουδαίο Μουσείο. Περισσότερα από 600 έργα από το 1880 μέχρι το 1980 βρίσκουν τώρα μόνιμο τόπο διαμονής στην Αθήνα. Van Gogh, Monet, Picasso, Gauguin, Cézanne, El Greco, Giacometti, Chagall, Kandinsky, αλλά και Παρθένης, Μόραλης, Γκίκας, Τέτσης, Τσαρούχης και Φασιανός. Όλοι γίνονται πια προσιτοί σε κάθε Έλληνα αλλά και σε κάθε επισκέπτη της πόλης.
Αριστουργήματα που για να θαυμάσει κανείς έπρεπε να ταξιδέψει σε δεκάδες πρωτεύουσες θα μας περιμένουν πλέον εδώ, στο Παγκράτι. Κι όχι μόνο, στους 11 ορόφους αυτού του μοντέρνου κτιρίου -που κράτησε τα στοιχεία ενός νεοκλασικού του μεσοπολέμου- θα εκτίθενται θαυμάσια έπιπλα, πορσελάνες, παραπάνω από 5.000 βιβλία τέχνης, όπως και σπάνια αντικείμενα.
Βέβαια, δύσκολα συναντά κανείς μια τόσο πυκνή σε κορυφαίους εικαστικούς και τόσο πλούσια σε διαφορετικά καλλιτεχνικά ρεύματα συλλογή, γεγονός που προσφέρει στην Αθήνα μία ξεχωριστή θέση πια στον παγκόσμιο εικαστικό χάρτη. Γιατί το νέο Μουσείο θα ενωθεί στο ίδιο τόξο με το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, που εγκαινιάζεται το Φεβρουάριο, και με τη νέα Πινακοθήκη που ανοίγει ξανά τις πόρτες της το 2021.
Με την ευκαιρία αυτή θέλω να κάνω έκκληση και στους σημαντικούς συλλέκτες σύγχρονης τέχνης να στηρίξουν από την προσωπική τους συλλογή τη μόνιμη έκθεση του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης.
Θα ήθελα όμως να επισημάνω και μία άλλη διάσταση. Το ίδιο αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα που θα στεγάζει τη συλλογή έρχεται να αναβαθμίσει συνολικά την εικόνα μιας παλιάς Αθηναϊκής συνοικίας όπως το Παγκράτι. Ένα νέο Μουσείο σε μία πυκνοκατοικημένη γειτονιά δε σημαίνει απλά ένα στατικό εκθεσιακό χώρο. Εξάλλου δεν θα το ήθελαν έτσι ούτε ο Βασίλης ούτε η Ελίζα. Είναι μια πηγή ζωής, μια πηγή νέας αισθητικής.
Ήδη είναι διαθέσιμο στους αναγνώστες ο πρώτος τόμος που εξέδωσε το Μουσείο για τα εκθέματά του και ακολουθούν δύο εκδόσεις ακόμα για παιδιά, όπως και η παρουσίαση όλων των έργων του Μουσείου στον ιστότοπό του. Το εστιατόριο – καφέ είναι ανοιχτό σε όλους, όπως και αυτό το εντυπωσιακό αμφιθέατρο, η βιβλιοθήκη και βέβαια το καλλιτεχνικό εργαστήριο.
Με άλλα λόγια δεν πρόκειται απλά για ένα ακόμα κέντρο πολιτισμού στο κέντρο της πρωτεύουσας, μιλάμε για έναν ολοκληρωμένο πολιτιστικό «πνεύμονα» και ένα σημείο συνάντησης της καλλιτεχνικής δημιουργίας με την καθημερινή ποιοτική ψυχαγωγία.
Εδώ ακριβώς αποτυπώνεται και η δική μας αντίληψη για τον πολιτισμό. Πολιτισμός που πρέπει να διαχέεται σε όλους τους πολίτες, να γίνεται μέρος της ζωής τους, να διευρύνει αθόρυβα τη σκέψη τους, το γούστο τους, τους ορίζοντές τους. Ο πολιτισμός άλλωστε αποτελεί δείκτη ευημερίας.
Ειδικά δε για την Ελλάδα μεταβάλλεται και σε μία δύναμη διπλής ανάπτυξης: Οικονομικής όταν η τέχνη κλασική, σύγχρονη συνδυάζεται με την ιστορία και με το τουριστικό μας προϊόν, αλλά και κοινωνικής όταν διαμορφώνει καλλιεργημένους πολίτες ανοιχτούς σε νέα ερεθίσματα.
Κράτησα από το βίντεο το οποίο είδαμε την περιέργεια στα μάτια των παιδιών όταν για πρώτη φορά ήρθαν αντιμέτωπα με έργα σύγχρονης τέχνης τα οποία πιθανώς να μην είχαν ξαναδεί. Ακριβώς αυτά τα νέα ερεθίσματα αποτελούν τον καταλύτη για να δημιουργήσουμε μια νέα γενιά ευαισθητοποιημένων και ώριμων πολιτών.
Κυρίες και κύριοι, βρισκόμαστε συχνά μπροστά στο παράδοξο οι πολίτες να αναζητούν ευκαιρίες για περισσότερη επαφή με την τέχνη και η πολιτεία να προσπαθεί ασθμαίνοντας να ανταποκριθεί. Εδώ ακριβώς αναδεικνύεται ο ρόλος των προσωπικοτήτων όπως ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή, το έργο των οποίων συνεχίζουν τώρα τα άξια στελέχη του Ιδρύματός τους. Άνθρωποι που αντιλαμβάνονται τον πολιτισμό ως ένα άθροισμα από δημιουργίες. Με ατομική αφετηρία αλλά και προορισμό να γίνουν κτήμα των πολλών. Και οι οποίοι αφιερώνονται σε αυτόν τον σκοπό.
Από την άποψη αυτή η συλλογή που φιλοξενείται στο Μουσείο αυτό θα έλεγα ότι είναι απολύτως αντιπροσωπευτική. Αποτελεί ένα πραγματικό πανόραμα της τέχνης, ελληνικής και ξένης του ύστερου 19ου και ολόκληρου του 20ου αιώνα. Ρεύματα τα οποία ξεκίνησαν ως ατομικοί προβληματισμοί, αρχικά ίσως υπήρξε το προνόμιο των λίγων αλλά τελικά σφράγισαν ολόκληρη την ιστορία της σύγχρονης τέχνης, τολμώ να πω ολόκληρη την ανθρωπότητα. Ένα παράδειγμα του πώς ο πολιτισμός «εμβολιάζει» θετικά τις κοινωνίες, πώς αυτές με τη σειρά τους παράγουν νέο πολιτισμό.
Θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι η κυβέρνησή μας θα ανταποκριθεί στα κεντρικά της καθήκοντα στον τομέα του πολιτισμού. Σε αυτά όμως ανήκει και η υποχρέωσή της να σταθεί δίπλα σε πολίτες που αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες όπως η σημερινή. Η πολιτική του πολιτισμού θα πρέπει να πάψει κάποτε να ασκείται από κάποια κλειστά ιερατεία.
Θα άρουμε, όπως προσπαθούμε να κάνουμε παντού, κάθε κρατικό εμπόδιο. Ο πολιτισμός είναι οικουμενικός, για αυτό δεν μπορεί να είναι αποκλειστικά κρατικός. Η διακίνησή του δεν μπορεί να αποτελεί το αποκλειστικό προνόμιο κρατικών υπηρεσιών.
Κλείνω με μια φράση του μεγάλου ζωγράφου Marc Chagall, προσωπικού φίλου του Βασίλη και της Ελίζας Γουλανδρή από το 1967 μέχρι και τον θάνατό του το 1985: “Όταν δημιουργώ με την καρδιά σχεδόν όλα πάνε καλά, όταν δημιουργώ με το μυαλό σχεδόν τίποτα δεν βγαίνει”. Ο Βασίλης και η Ελίζα Γουλανδρή δημιούργησαν με την καρδιά τους ετούτη τη συλλογή και με την καρδιά οι άνθρωποι του Ιδρύματος κάνουν σήμερα πράξη το όραμα που εκείνοι δεν πρόλαβαν να πραγματοποιήσουν. Τους είμαστε ευγνώμονες.
Σας ευχαριστώ πολύ».
