Όταν η ιδρυτική ομάδα της skroutz.gr άρχισε εν έτει 2005 να θέτει τις βάσεις για τη δημιουργία μιας πλατφόρμας στον χώρο του ηλεκτρονικού εμπορίου στην Ελλάδα, το Facebook ήταν μόλις ενός έτους, το Youtube βρισκόταν στα σπάργανα και τα e-shops ήταν εντελώς «άγουρη» έννοια στη χώρα μας -και όχι μόνο. Με άλλα λόγια, η κοινωνικοποίηση δεν είχε λάβει ακόμη έντονα χαρακτηριστικά ψηφιακής συναναστροφής και οι αγορές γινόντουσαν σχεδόν αποκλειστικά με φυσική παρουσία στο εμπορικό κατάστημα όχι από ένα smartphone, μια ταμπλέτα ή ένα PC.
Ίσως γι’ αυτό οι τρεις ιδρυτές της «ανορθόγραφης» skroutz.gr, οι μηχανικοί υπολογιστών Γιώργος Αυγουστίδης, Βασίλης Δήμου και Γιώργος Χατζηγεωργίου, δεν βασίστηκαν στο εγχείρημά τους αυτό για να βιοποριστούν, αλλά το ανέπτυξαν ως ένα «side project» -όχι ως κάτι που θα εξελιχθεί σε επιχείρηση- και κράτησαν επί δύο χρόνια τις πρωινές τους δουλειές… Στην πορεία όμως το skroutz.gr μεγάλωσε, απέκτησε ξενόγλωσσα «αδέρφια», όπως το …ορθογραφημένο «scrooge.co.uk» στη Βρετανία και πραγματοποιεί τζίρο που τείνει στα 13,5 εκατ. ευρώ στην Ελλάδα (2018). Με την ευκαιρία του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, που ολοκλήρωσε τις εργασίες του την Κυριακή, το ΑΠΕ-ΜΠΕ συνομίλησε με τον Γιώργο Χατζηγεωργίου, συνιδρυτή και CΕΟ της Skroutz ΑΕ, όχι τόσο για την εταιρεία καθεαυτήν, όσο συνολικά για την επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα, ιδίως τη νεοφυή.
Η διοίκηση της Skroutz δεν σκέφτεται την εταιρική μετανάστευση. Τι είναι αυτό που σας κάνει τόσο αποφασισμένους να μείνετε στην Ελλάδα παρά τα αντικίνητρα; ρωτήσαμε τον κ. Χατζηγεωργίου. Η απάντηση ρητή: «Εξακολουθώ να πιστεύω ότι η Ελλάδα έχει μεγάλο potential ακόμα και δεν βρίσκω κάποιον σοβαρό λόγο για μετανάστευση. Ένα επιπλέον χαρακτηριστικό της Ελλάδας είναι ότι το έμψυχο δυναμικό της είναι σε πολύ υψηλό επίπεδο, γεγονός που βοηθάει να ξεχωρίσει μια εταιρία ακόμα και σε παγκόσμιο επίπεδο. Τέλος, είναι σημαντικό για εμάς να βοηθήσουμε τη χώρα που ζούμε και να βοηθήσουμε να αναδειχθεί η δυναμική των ανθρώπων της».
«Στο μυαλό μας δεν ήταν ποτέ ότι το Skroutz θα εξελιχθεί σε επιχείρηση»
Το πρώτο ερώτημα προς τον Γιώργο Χατζηγεωργίου ήταν διπλό: με τι κεφάλαιο ξεκίνησε η Skroutz; Υπήρχαν στιγμές που έχανε τον ύπνο του στη σκέψη ότι το όλο εγχείρημα θα αποτύχει; «Ξεκινήσαμε χωρίς κεφάλαιο μιας και στο μυαλό μας δεν ήταν ποτέ ότι το “Skroutz” θα εξελιχθεί σε επιχείρηση. Το μοναδικό κεφάλαιο που βάλαμε ήταν ο προσωπικός μας χρόνος και κόπος για κάτι που μας έδινε χαρά, επειδή λύναμε ένα υπαρκτό πρόβλημα για πολλούς καταναλωτές. Το γεγονός ότι δεν χρειαστήκαμε κεφάλαιο και δεν είχαμε ελπίδες βιοπορισμού από το Skroutz, μας επέτρεψε να γίνουμε αυτόνομοι χωρίς αρχικό κεφάλαιο και άρα να γλιτώσουμε και τις όποιες ανησυχίες για πιθανή αποτυχία» απαντά.
«Προτιμώ το disruption από το να εξετάσω μια ιδέα σε ώριμη αγορά»
Είτε κάποιος μπαίνει πρώτος σε μια αγορά χωρίς ανταγωνισμό -και με άγνοια για τα πιθανά barriers to entry- είτε σε μια ώριμη αγορά, ακόμη και με κραταιούς ανταγωνιστές, όπου όμως μια καλοστημένη επιχείρηση μπορεί να «περπατήσει» πάνω σε έναν ήδη ανοιχτό δρόμο, υπάρχουν θετικά και αρνητικά στοιχεία. Αν ο ίδιος ξεκινούσε τώρα, με μια άλλη επιχείρηση, τι από τα δύο θα προτιμούσε; «Οι ανεξερεύνητες αγορές έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να ξεχωρίσεις και φυσικά πολύ μεγαλύτερο ρίσκο. Προσωπικά προτιμώ το disruption και τις προκλήσεις που έχει αυτό από το να εξετάσω μια ιδέα σε μια ώριμη αγορά» λέει.
«Η έλλειψη χρημάτων σε αναγκάζει να γίνεις πολυμήχανος και πολλές φορές οδηγεί σε σημαντικές ανακαλύψεις»
Υπάρχουν στην Ελλάδα αρκετά χρήματα για τις καλές επιχειρηματικές ιδέες; «Οι ιδέες δεν είναι τόσο σημαντικές όσο η εκτέλεση τους. Το πρόβλημα δεν βρίσκεται στα χρήματα, αλλά στο ότι η έκρηξη των startup στην Ελλάδα δεν έχει συμβαδίσει με την καλλιέργεια μιας γενιάς ανθρώπων που γνωρίζουν πώς να οδηγήσουν μια ιδέα επιτυχώς σε όλα τα βήματα που απαιτεί μια startup. Νομίζω ότι γίνονται πολύ καλά βήματα και το κλίμα βελτιώνεται σιγά- σιγά, όποτε θα σύστηνα υπομονή αντί για προβληματισμό» επισημαίνει ο Γιώργος Χατζηγεωργίου.
Η skroutz.gr βασίστηκε σε ίδια κεφάλαια. Υπάρχει κάποια ιδανική ισορροπία μεταξύ ίδιων κεφαλαίων και δανεισμού; «Υπάρχουν startups που χρειάζονται capex και δεν θα μπορούσαν να μην δανειστούν. Η έλλειψη χρημάτων σε αναγκάζει να γίνεις πολυμήχανος και πολλές φορές οδηγεί σε σημαντικές ανακαλύψεις. Προτιμώ να μην δανείζομαι, εφόσον αυτό είναι δυνατό» λέει χαρακτηριστικά.
«Το “gut feeling” είναι ένα από τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένας ιδρυτής»
Υπάρχει κάποιο χρονικό διάστημα (πχ. μετά την πρώτη παρουσίαση σε επενδυτές), εντός του οποίου κάποιος πρέπει να εγκαταλείπει την προσπάθεια να δώσει υπόσταση σε μια επιχειρηματική ιδέα, πριν χάσει υπερβολικά πολλά; «Υπάρχουν εργαλεία για να αξιολογήσει κάποιος αν υπάρχει το κατάλληλο product/ market fit, όπως το lean startup. Το ακριβές διάστημα που πρέπει να πάρεις την απόφαση να εγκαταλείψεις την ιδέα σου εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και υπάρχουν περιπτώσεις που οι ιδρυτές επέμειναν παραπάνω από όσο θα έλεγε η λογική και τελικά τα κατάφεραν. Θα έλεγα ότι δεν υπάρχει συνταγή για αυτό, το “gut feeling” (σ.σ. ο όρος θα μεταφραζόταν ελεύθερα ως “διαίσθηση”) είναι ένα από τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένας founder» υπογραμμίζει.
Πώς βγαίνεις ζωντανός από την «κοιλάδα του θανάτου»;
Ερωτηθείς ποιο πιστεύει ότι είναι το ένα βασικό χαρακτηριστικό, που επιτρέπει σε μια startup να επιβιώσει στη λεγόμενη «κοιλάδα του θανάτου» για τις επιχειρήσεις, ο Γιώργος Χατζηγεωργίου απαντά λακωνικά: «Προσήλωση στο αποτέλεσμα». Κληθείς δε να σχολιάσει αν υπάρχει σαφής απάντηση στο ερώτημα «να επιχειρήσω ή να μην επιχειρήσω στην Ελλάδα» λέει: «Να επιχειρήσεις αν νιώθεις ότι μπορείς να δώσεις τη λύση για ένα υπαρκτό πρόβλημα, όχι γιατί είναι “cool” να επιχειρείς».
Ο κ. Χατζηγεωργίου επισημαίνει ακόμη ότι το μεγαλύτερο κομμάτι του τζίρου της skroutz προέρχεται από την Ελλάδα και για το 2018 ήταν 13, 4 εκατ. ευρώ, ενώ απαντώντας σε σχετικό ερώτημα σημειώνει ότι για την ώρα η εταιρεία δεν σχεδιάζει επέκταση σε άλλες χώρες. Προσθέτει δε ότι όποιος ενδιαφέρεται να επεκταθεί στο ηλεκτρονικό εμπόριο σε άλλες χώρες πρέπει να γνωρίζει ότι η κάθε χώρα έχει διαφορετικές ταχύτητες και διαφορετικές αφετηρίες στον κλάδο και θα πρέπει να προσαρμοστεί σε αυτές.
Όσον αφορά την τάση φυγής εξειδικευμένων στελεχών από την Ελλάδα προς εταιρείες του εξωτερικού, λόγω και του υψηλού μη μισθολογικού κόστους, ο κ. Χατζηγεωργίου επισημαίνει: «Ισχύει και για εμάς αν και θα έλεγα ότι έχει γίνει ελάχιστες φορές, τόσες που να μην μας απασχολεί. Δυστυχώς η Ελλάδα δεν μπορεί να ανταγωνιστεί σε επίπεδο μισθών εταιρίες σε πολύ υγιείς αγορές, θεωρώ όμως ότι ένα πολύ καλό εργασιακό περιβάλλον και ο σεβασμός στον εργαζόμενο μπορούν να μειώσουν αρκετά το φαινόμενο».
Ως προς τις νέες τεχνολογίες, ο συνιδρυτής της skroutz επισημαίνει ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη, όπως και κάθε τεχνολογία που γίνεται της «μόδας» κατά καιρούς, είναι εργαλεία στην φαρέτρα των μηχανικών για να παρέχουν λύσεις σε υπαρκτά προβλήματα: «Έχουμε χρησιμοποιήσει τεχνικές machine learning σε διάφορα τμήματα του Skroutz και θα συνεχίσουμε να χρησιμοποιούμε όποια τεχνολογία μας βοηθάει να λύσουμε ένα πρόβλημα αποδοτικά».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
