N. Ανδρουλάκης: Tα βασικά σημεία της συμφωνίας για την Αναθεώρηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας

Το 2013 δημιουργήθηκε ένας μηχανισμός πολιτικής προστασίας, ο οποίος βασίζεται σε μία δεξαμενή μέσων τα οποία διατίθενται εθελοντικά από τα Κράτη Μέλη. Τα μέσα αυτά μπορεί να είναι υλικοτεχνική υποδομή όπως αεροπλάνα καναντέρ και σκηνές ή ειδικές ομάδες, όπως η ΕΚΑΜ σε περιπτώσεις σεισμών. Όταν ένα Κράτος Μέλος αντιμετώπιζε μία φυσική ή άλλου είδους καταστροφή τότε επικοινωνούσε με την Επιτροπή, δήλωνε τι είχε ανάγκη και αυτή συντόνιζε την αποστολή βοήθειας από τα άλλα Κράτη, βάσει της διαθεσιμότητας που είχαν. Καθώς η βοήθεια βασιζόταν σε εθνικά μέσα, σε περίπτωση γενικευμένων πυρκαγιών στη Νότια Ευρώπη, πολλά αιτήματα για βοήθεια είχαν παραμείνει αναπάντητα.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα παρατηρήθηκε στην Πορτογαλία το καλοκαίρι του 2017, όπου πέθαναν πάνω από 100 άνθρωποι αλλά καμία χώρα της ΕΕ δεν μπόρεσε να στείλει βοήθεια καθώς αντιμετώπιζαν και τα ίδια μεγάλες δασικές πυρκαγιές. Με αφορμή τις φωτιές στην Πορτογαλία, ο Πρόεδρος Γιούνκερ ζήτησε να δημιουργηθεί κάτι ώστε η «ΕΕ να κάνει κάτι παραπάνω από το να συλλυπείται τους συγγενείς των θυμάτων». Την πρόταση παρουσίασε ο Επίτροπος κ. Χρήστος Στυλιανίδης τον Νοέμβριο του 2017 και προέβλεπε την αναβάθμιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας με τη δημιουργία μίας δεξαμενής δυνατοτήτων σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, το rescEU, η οποία θα είναι επιπλέον των εθνικών δυνατοτήτων και θα ενεργοποιείται όταν δεν μπορεί να σταλεί άλλη βοήθεια.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στήριξε την πρόταση και τον Μάιο του 2018 ψήφισε στην Ολομέλεια, τη διαπραγματευτική του θέση.

Το Συμβούλιο το οποίο αρχικά ήταν αρνητικό, κατέληξε στη δική του θέση τον Ιούλιο του 2018. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Συμβουλίου – Κοινοβουλίου και Ευρωπαϊκής Επιτροπής διήρκησαν από τον Σεπτέμβριο μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2018. Μέλος της διαπραγματευτικής Ομάδας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ήταν και ο κ. Νίκος Ανδρουλάκης, εκπροσωπώντας την Σοσιαλιστική Ομάδα. Το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων εγκρίθηκε ομόφωνα από την Επιτροπή Περιβάλλοντος την Δευτέρα 21 Ιανουαρίου και αναμένεται να ψηφιστεί από την Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Φεβρουάριου του 2019 ώστε να είναι επιχειρησιακά έτοιμος ο νέος Μηχανισμός για τη νέα αντιπυρική περίοδο.

Τα βασικά σημεία της συμφωνίας είναι τα εξής:

• Δημιουργείται η Ευρωπαϊκή Δεξαμενή δυνατοτήτων “rescEU” και η οποία θα περιλαμβάνει σίγουρα πυροσβεστικά αεροπλάνα και ελικόπτερα. Τα μέσα αυτά θα αγοράζονται από τα Κράτη Μέλη με συγχρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση που θα κυμαίνεται από το 80% έως το 90% των εξόδων αγοράς, συντήρησης, επισκευών και άλλων. Θα ανήκουν στα Κράτη Μέλη που θα καταβάλλουν το υπόλοιπο ποσό και τα οποία θα μπορούν να τα χρησιμοποιούν και για τις εθνικές τους ανάγκες. Όταν υπάρχει ανάγκη σε ευρωπαϊκό επίπεδο όμως θα υποχρεώνονται να στείλουν τις συγκεκριμένες μονάδες στη χώρα που τις χρειάζεται.
• Προβλέπεται για πρώτη φορά η δυνατότητα χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση έως και 75% των εξόδων συντήρησης και επισκευής των εθνικών μέσων δασοπυρόσβεσης. Αυτό είναι πολύ σημαντικό καθώς η Ελλάδα διαθέτει αρκετά πυροσβεστικά αεροπλάνα τα οποία είναι αυτή τη στιγμή καθηλωμένα λόγω του υψηλού κόστους επισκευής.
• Με πρόταση της Σοσιαλιστικής Ομάδας, απορρίφθηκε η πρόταση του Συμβουλίου για επιβολή χρηματικής ποινής στα Κράτη Μέλη που ενεργοποιούν τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας τρεις φορές σε τρία χρόνια. Τώρα η Επιτροπή θα μπορεί να εξετάζει τα μέτρα πρόληψης του συγκεκριμένου Κράτους και αν χρειάζεται να προβαίνει σε συστάσεις για τη λήψη επιπλέων μέτρων.
•  Όταν θα ενεργοποιείται ο μηχανισμός, το 75% των επιχειρησιακών εξόδων των μονάδων που στέλνονται ως βοήθεια θα καλύπτονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, είτε αυτές προέρχονται από τα Κράτη Μέλη, είτε από το rescEU. Για το υπόλοιπο 25%, επαφίεται στο Κράτος Μέλος που στέλνει τη βοήθεια να ζητήσει την αποπληρωμή του από το Κράτος που λαμβάνει τη βοήθεια ή να το καλύψει το ίδιο.