H ενίσχυση των οικονομικών σχέσεων της Ελλάδας με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής και οι δυνατότητες δραστηριοποίησης των ελληνικών επιχειρήσεων, ήταν το αντικείμενο της ενημερωτικής εκδήλωσης «Discover Latin America», που συνδιοργανώθηκε από τον ΣΕΒ, το Enterprise Greece και τις Πρεσβείες του Μεξικού, του Παναμά και της Χιλής, χθες, (Τρίτη, 10 Δεκεμβρίου 2019), στα Γραφεία του Συνδέσμου.

Τις εργασίες της εκδήλωσης άνοιξαν με παρεμβάσεις τους ο Αντιπρόεδρος του ΣΕΒ, κ. Κωνσταντίνος Μπίτσιος, ο Διευθύνων Σύμβουλος του Enterprise Greece, κ. Γεώργιος Φιλιόπουλος και η Πρέσβης, κα. Λουΐζα Μαρινάκη. Ο κ. Μπίτσιος ανακοίνωσε τη διοργάνωση επιχειρηματικής αποστολής, μαζί με το Enterprise Greece και τον ΣΕΒΕ, στο Μεξικό, τον Παναμά και την Χιλή, τον Μάρτιο του 2020. Ανέπτυξε τις ευκαιρίες που προσφέρουν οι τρεις αυτές χώρες, για την ελληνική επιχειρηματικότητα σε όλους τους τομείς της οικονομίας, όπως φάρμακα, τρόφιμα, ενέργεια, κατασκευές και υπηρεσίες.

Στη συζήτηση που ακολούθησε, η Πρέσβης της Χιλής, κα. Ares Mora, η Επιτετραμμένη της Πρεσβείας του Παναμά, κα. Nicky Economou, και η Επικεφαλής Οικονομικών – Εμπορικών και Διεθνών Σχέσεων της Πρεσβείας του Μεξικού, κα. Mora Barreto, παρουσίασαν το οικονομικό περιβάλλον και τις επιχειρηματικές ευκαιρίες που αναδύονται για τις ελληνικές επιχειρήσεις στις αντίστοιχες αγορές. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, τρεις ελληνικές εταιρείες, η Μυτιληναίος Α.Ε., η Chipita Α.Ε. και η Theon Sensors A.E., μοιράστηκαν με το ακροατήριο την εμπειρία τους από την επιτυχή τους παρουσία στις τρείς χώρες.

Σημειώνεται ότι η οικονομία του Μεξικού είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στην Λατινική Αμερική και η 15η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο. Το Μεξικό είναι μέλος του G-20, μέλος του ΟΟΣΑ και έχει κατά κεφαλήν ΑΕΠ 9,807 δολάρια, ΗΠΑ.

Η ανάπτυξη της οικονομίας της Χιλής επιβραδύνθηκε τα τελευταία χρόνια, με μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ να κυμαίνεται μεταξύ 1,5-2,0% από το 2014-2017, ενώ το 2018 αναμένεται να ξεπεράσει το 3%. Η συνεχής ανάκαμψη των παγκόσμιων τιμών χαλκού και η αυξημένη επιχειρηματική εμπιστοσύνη, έχουν ενισχύσει αισθητά την οικονομία της Χιλής.

Ο Παναμάς, είναι από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες του κόσμου. Το 2018, το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 3.7%. Η γεωγραφική του θέση, κατέστησε τον Παναμά, όχι μόνο κόμβο θαλάσσιων και αεροπορικών συγκοινωνιών, αλλά διεθνές κέντρο συναλλαγών, τραπεζών και υπηρεσιών.

Η οικονομία του Παναμά, βασίζεται πρωτίστως σε έναν καλά ανεπτυγμένο τομέα υπηρεσιών, ο οποίος αντιπροσωπεύει περίπου το 80% του ΑΕΠ – με το κανάλι του Παναμά ως το μεγαλύτερο οικονομικό παράγοντα. Το κανάλι του Παναμά, εξυπηρετεί περισσότερα από 144 ναυτιλιακά δρομολόγια, που συνδέουν 160 χώρες και εξυπηρετούν περίπου 1.700 λιμάνια στον κόσμο.

Τη σημαντική ενίσχυση της νέας επιχειρηματικότητας, καταγράφοντας μια από τις υψηλότερες διαχρονικά επιδόσεις, και τη βελτίωση των προσδοκιών για την οικονομία και το επιχειρείν καταγράφει η Ετήσια Έκθεση για την Επιχειρηματικότητα 2018-2019, που παρουσιάστηκε σήμερα από το Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ).

Η επιχειρηματικότητα αρχικών σταδίων για το 2018 ενισχύεται:

Ειδικότερα, το 2018 το 6,4% του πληθυσμού ηλικίας 18-64 ετών της χώρας (περίπου 418 χιλ. άτομα) βρισκόταν στα αρχικά στάδια έναρξης μιας επιχείρησης, συμπεριλαμβανομένης της αυτοαπασχόλησης, από 4,8% το 2017. Παράλληλα, περιορίζεται στο 2,8% του πληθυσμού (183 χιλ. άτομα), το ποσοστό ατόμων που διέκοψε την επιχειρηματική του δραστηριότητα (έναντι 4,8% το 2017), κυρίως λόγω έλλειψης κερδοφορίας.

Από το σύνολο των ευρημάτων, διαφαίνεται πως η άμβλυνση των αβεβαιοτήτων, η αναπτυξιακή δυναμική της περυσινής χρονιάς, καθώς και η εμφάνιση κάποιων νέων χρηματοδοτικών εργαλείων, ενίσχυσαν τη νέα επιχειρηματικότητα και την έναρξη αυτοαπασχόλησης, παρά τη δυσμενή φορολογική μεταχείρισή της. Όμως, η αύξηση της επιχειρηματικότητας αρχικών σταδίων τροφοδοτείται περισσότερο από επίδοξους επιχειρηματίες, γεγονός που υποδηλώνει μεν μια αλλαγή προσδοκιών και ένα ευνοϊκότερο κλίμα στην οικονομία, αλλά θα πρέπει να «μετατραπεί» στην πορεία σε νέα εγχειρήματα.

Άλλωστε, έχει μεγαλύτερη σημασία σε μια οικονομία η ενίσχυση των ποιοτικών χαρακτηριστικών της νέας επιχειρηματικότητας, ώστε να βελτιώνονται οι προοπτικές βιωσιμότητας και το πολλαπλασιαστικό τους αποτέλεσμα, και όχι απλώς η αριθμητική αύξηση των νέων εγχειρημάτων.

Σε αυτό το πλαίσιο, καταγράφεται μεν βελτίωση της εικόνας, ωστόσο τα αποτελέσματα δεν είναι ακόμα ικανοποιητικά:

Αν και ενισχύεται η επιχειρηματικότητα ευκαιρίας (48,9% του συνόλου, περίπου 204 χιλ. άτομα) και περιορίζεται η επιχειρηματικότητα ανάγκης (20,8% του συνόλου, 87 χιλ. άτομα), τα περισσότερα ποιοτικά χαρακτηριστικά παραμένουν «κοινά»: χαμηλή καινοτομία, είσοδος σε αγορές με ήδη ισχυρό ανταγωνισμό και χρήση καθιερωμένων τεχνολογιών για την πλειονότητα των εγχειρημάτων, παρόλο που ενισχύονται οι εξαιρέσεις.

Ταυτόχρονα, διαφαίνεται μικρή υποχώρηση του μέσου μεγέθους των νέων εγχειρημάτων κατά την έναρξη λειτουργίας, καθώς σχεδόν ένα στα τέσσερα εγχειρήματα (23,4%) προσφέρει απασχόληση αποκλειστικά στους ιδρυτές του. Ωστόσο, βελτιώνονται οι προσδοκίες απασχόλησης στο μέλλον, καθώς το 85% εκτιμούν ότι την επόμενη πενταετία θα δημιουργήσουν τουλάχιστον μια θέση εργασίας.

Η έκθεση δημοσιεύεται για 16η συνεχή χρονιά στο πλαίσιο της συμμετοχής του ΙΟΒΕ στο διεθνές ερευνητικό πρόγραμμα Global Entrepreneurship Monitor (GEM). Την παρουσίασε ο Επιστημονικός Υπεύθυνος του Παρατηρητηρίου Επιχειρηματικότητας του ΙΟΒΕ, κ. Άγγελος Τσακανίκας, Επίκουρος Καθηγητής ΕΜΠ.

Στα ειδικότερα σημεία της έκθεσης, θα πρέπει να σημειωθούν οι ακόλουθες θετικές εξελίξεις:

• Η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας ευκαιρίας για τέταρτη συνεχή χρονιά
• Η εντονότερη συνεισφορά άτυπων επενδυτών στη χρηματοδότηση νέων εγχειρημάτων, αν και πρόκειται κυρίως για μέλη της οικογένειας
• Η ενίσχυση εγχειρημάτων μεταποίησης και πρωτογενούς τομέα
• Το χαμηλότερο ποσοστό όσων διέκοψαν ή ανέστειλαν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα το 2018
• Οι καλύτερες προσδοκίες για τις θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν
• Οι υψηλότερες προσδοκίες για επιχειρηματικές ευκαιρίες στη χώρα στο επόμενο διάστημα αλλά και η βελτίωση στην αυτοπεποίθηση για την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας
• Η ακόμα καλύτερη εικόνα της επιχειρηματικότητας ως επιλογή επαγγελματικής σταδιοδρομίας

Στις αρνητικές εξελίξεις θα πρέπει επίσης να σημειωθούν:

• Η σχετική υποχώρηση συμμετοχής στην επιχειρηματικότητα ατόμων με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο
• Η μικρή υποχώρηση της εξωστρέφειας
• Η στασιμότητα στη γυναικεία επιχειρηματικότητα
• Η υποχώρηση του μέσου μεγέθους κατά την έναρξη του νέου εγχειρήματος
• Η πολύ μικρή βελτίωση στα ποιοτικά χαρακτηριστικά της νέας επιχειρηματικότητας σε όρους καινοτομίας, εισόδου σε νέες αγορές και τεχνολογικής αναβάθμισης
• Σταθερά υψηλός ο φόβος της αποτυχίας, παρά τη βελτίωση

Τέλος, σημειώνεται ότι τα πρώτα αποτελέσματα για το 2019 δείχνουν σημαντική αύξηση του ποσοστού της επιχειρηματικότητας αρχικών σταδίων σε επίπεδο άνω του 8% του πληθυσμού.

Με την εγχώρια δαπάνη για ιδιωτική κατανάλωση και επενδύσεις να παραμένει υποτονική, όπως επισημαίνει σε Δελτίο του ο ΣΕΒ, η ελληνική οικονομία εξακολουθεί να στηρίζεται στις καθαρές εξαγωγές, και ιδίως στον τουρισμό, αλλά και στις εξαγωγές αγαθών, που όμως επιβραδύνονται λόγω της διεθνούς συγκυρίας. Συγκεκριμένα, στο ενιάμηνο του 2019 επιταχύνθηκε οριακά η ανάπτυξη σε +2,2%, έναντι +2,1% στο εξάμηνο του 2019, και +2% στο ενιάμηνο του 2018.

Το 3ο τρίμηνο του 2019, το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά +2,3% έναντι +2,1% στο 1ο εξάμηνο του 2019, όπως αναθεωρήθηκε από +1,5% προηγουμένως, με το 1ο τρίμηνο να αναθεωρείται σε +1,4% από +1,1% προηγουμένως και το 2ο τρίμηνο σε +2,8% από +1,9% προηγουμένως, με την προς τα πάνω αναθεώρηση να οφείλεται κυρίως στη δημόσια κατανάλωση, λόγω υψηλότερων προεκλογικών παροχών από αυτές που είχαν εκτιμηθεί προηγουμένως.

Σημειώνεται ότι οι αναθεωρήσεις των τριμήνων του 2019 γίνονται στη βάση μη αναθεωρημένων στοιχείων για το 2018, που, ενώ κανονικά έπρεπε να είχαν αναθεωρηθεί τον Οκτώβριο του 2019, τελικά δεν αναθεωρήθηκαν.

Τέλος, η επιτάχυνση στο 3ο τρίμηνο οφείλεται κυρίως στην καλή πορεία του τουρισμού, με τις εξαγωγές στις υπηρεσίες να αυξάνουν κατά +14,5%, από +4,5% το 1ο εξάμηνο του 2019, και στη μεγάλη πτώση των εισαγωγών κατά -2,9%, από αύξηση +6,7% το 1ο εξάμηνο του 2019, που είναι, όμως, συγκυριακή και που αναμένεται να ανατραπεί μέχρι το τέλος του έτους.

Σε κάθε περίπτωση, στο ενιάμηνο του 2019 η αύξηση του ΑΕΠ διαμορφώνεται σε +2,2% έναντι +1,9% για όλο το 2018, με τις συνιστώσες του ΑΕΠ να μην αφήνουν, όμως, μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας, καθώς, πέραν των καθαρών εξαγωγών που συμβάλλουν σημαντικά με 1 π.μ. στο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ, η συμβολή της ιδιωτικής κατανάλωσης και των επενδύσεων σε πάγια περιορίζονται σε 0,1 π.μ. η κάθε μία, με τη δημόσια κατανάλωση να συμβάλει κατά 0,6 π.μ. και τη μεταβολή των αποθεμάτων κατά 0,3 π.μ.

Η εικόνα αυτή αναδεικνύει την αδυναμία της εγχώριας ζήτησης να οδηγήσει σε ισχυρή ανάκαμψη την ελληνική οικονομία, σε μια συγκυρία όπου η εξωτερική ζήτηση αποκλιμακώνεται, λόγω των εμπορικών ανταγωνισμών που προκαλούν αβεβαιότητες και ασκούν δυσμενείς επιδράσεις στις επενδύσεις διεθνώς.

Σημειώνεται ότι η ελληνική οικονομία πάσχει από ένδεια επενδύσεων, που, αν δεν αντιστραφεί, θα είναι δύσκολο να αυξηθεί η παραγωγικότητα, η απασχόληση και τα εισοδήματα στον ιδιωτικό τομέα και έτσι να στηριχθεί η εγχώρια ζήτηση. Ειδικότερα, οι επενδύσεις σε πάγια με εποχική διόρθωση αυξήθηκαν στο ενιάμηνο του 2019 κατά +1%, ενώ είχαν μειωθεί κατά -6,2% στο ενιάμηνο του 2018 και κατά -12,2% σε όλο το 2018.

Συγκεκριμένα, οι επενδύσεις σε κατοικίες αυξάνονται κατά 9,8% στο ενιάμηνο του 2019 έναντι αύξησης 17,2% σε όλο το 2018, ο εξοπλισμός ΤΠΕ (τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών) κατά 0,6% και 16,8%, ο μηχανολογικός εξοπλισμός κατά 2,8% και 15,9%, και τα προϊόντα πνευματικής ιδιοκτησίας κατά -0,8% και -0,1%, αντιστοίχως.

Οι ανωτέρω εξελίξεις συνιστούν σημαντική επιβράδυνση στην ανάληψη επενδυτικών πρωτοβουλιών των επιχειρήσεων στο ενιάμηνο του 2019. Αποτυπώνουν δε τις αβεβαιότητες λόγω της προεκλογικής περιόδου, και, ενδεχομένως, την προσδοκία των επιχειρήσεων για χαμηλότερους φορολογικούς συντελεστές και ευνοϊκότερη μεταχείριση των επενδύσεων, πριν δεσμεύσουν πόρους σε επενδύσεις.

Συνεπώς, στο τελευταίο τρίμηνο του έτους, αλλά και το 2020, αναμένεται πλέον επιτάχυνση των επενδύσεων, καθώς η συνολική φορολογική επιβάρυνση των επιχειρήσεων μειώθηκε, ο βαθμός προβλεψιμότητας σε ό,τι αφορά το φορολογικό πλαίσιο αυξήθηκε και το πλαίσιο λειτουργίας των επιχειρήσεων αναβαθμίσθηκε σημαντικά με τον αναπτυξιακό νόμο.

Με τα στοιχεία, πάντως, όπως διαμορφώνονται, θα χρειαστεί σημαντική ανάκαμψη στις επενδύσεις σε πάγια και στην ιδιωτική κατανάλωση κατά το τέταρτο τρίμηνο, ώστε ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ να διαμορφωθεί άνω του 2%, όπως προβλέπεται στον Προϋπολογισμό 2020.

Το συμπέρασμα αυτό ενισχύεται από την σημαντική υστέρηση που εμφανίζουν οι επενδύσεις σε πάγια και η ιδιωτική κατανάλωση σε σχέση με τις προβλέψεις του Προϋπολογισμού 2020, ακόμη και αν ληφθεί υπόψη ότι οι καθαρές εξαγωγές στο ενιάμηνο του 2019 προοιωνίζονται καλύτερες επιδόσεις απ’ ό,τι αποτυπώνουν οι προβλέψεις στον Προϋπολογισμό 2020.

Συγκεκριμένα, στον Προϋπολογισμό 2020, προβλέπεται αύξηση των επενδύσεων σε πάγια το 2019 κατά +8,8%, έναντι αύξησης +1% στο ενιάμηνο του 2019. Αυτό απαιτεί αύξηση επενδύσεων σε πάγια +33,8% το 4ο τρίμηνο του 2019, που είναι εξαιρετικά δύσκολο να επιτευχθεί.

Επίσης, η πρόβλεψη του Προϋπολογισμού 2020 για αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά +0,6%, το 2019 προϋποθέτει αύξηση κατά +1,8% το 4ο τρίμηνο του 2019, που θεωρείται επίσης μάλλον ανέφικτη, δεδομένου ότι η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης ήδη διαμορφώνεται σε +0,2% στο ενιάμηνο του 2019.

Από την πλευρά της προσφοράς, η Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) αυξήθηκε κατά +1,3% κατά το διάστημα Ιαν – Σεπ 2019 (έναντι +1,8% το αντίστοιχο διάστημα το 2018), με τη μεταποίηση (+1,4%), τις κατασκευές (+28,2%), το εμπόριο μαζί με τις μεταφορές και τον τουρισμό (+3,5%) και τις επαγγελματικές υπηρεσίες (+3,9%) να κινούνται σε θετικό έδαφος, ενώ μεγάλες απώλειες εξακολουθούν να καταγράφονται στις τράπεζες (-8,7%).

Την ίδια ώρα, η παραγωγικότητα της εργασίας, με βάση την Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία ανά ώρα, σημείωσε αρνητική μεταβολή (-0,2%, έναντι αύξησης +0,1% κατά το διάστημα Ιαν – Σεπ 2018 και +1,1% συνολικά το 2018), με τις ονομαστικές αυξήσεις στις αμοιβές ανά ώρα να διαμορφώνονται σε +1,6% (έναντι +1,1% κατά το διάστημα Ιαν – Σεπ 2018 και +3% συνολικά το 2018).

Η απασχόληση, επίσης, των μισθωτών και του συνόλου των εργαζομένων, με βάση τις ώρες εργασίας, συνεχίζει να αυξάνεται με ρυθμούς +3,3% και +1,4% αντίστοιχα κατά το διάστημα Ιαν – Σεπ 2019.

Σε κάθε περίπτωση η αύξηση των ονομαστικών αμοιβών ανά ώρα είναι μεγαλύτερη από την αύξηση της παραγωγικότητας, γεγονός το οποίο εκτιμάται ότι θα έχει επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας.